Jumat, 28 Februari 2014

ELING-ELING – BANYUMASAN

Gendhing dan Catatan



Eling-eling – Banyumasan
Nyi Sugino Siswocarito

Padha ngumpul, dulur tunggal seumah
E-manungsa urip neng alam dunya
Enggane sing penting, sing sabar narima
Sregep, sing eling, lan waspadha

Padha ngumpul, dulur tunggal seumah
E-manungsa urip neng alam dunya
Enggane, begjane sing sabar narima
Rika kudu eling, lan waspadha


Eling-eling, sapa eling balia maning,
Rama, balia rama, ya rama
Wong eling neng alam dunya
Oh ya, neng alam dunya,
tetep nyong melu rama

Kanca aja melu,
aja brisik, njaluk bali baen

Njanur gunung, sakulon Banjar Patoman
Kadingaren, kadingaren wong bagus gasik tekane,
Yo mas, kadingaren, kadingaren

Dina minggu ora prei
De tunggu-tunggu ora de wei

Wakul kayu, ceponne wadhah pengaron
Kapanane, kapanane ketemu pada dhewekan
Rama, ya rama-rama, rama-rama

Dititipi aja melu,
Tah abane nyambut gawe

Lesus kali, kedhung jero banyune mili
Meneng soten, meneng soten, atine bolar-baleran
Eman, eman-eman, wong eman, emane kapan

Nandur kopi nlusup-nlusup
Ora saiki, ngesuk esuk

Lemud thingkrang, kayungyun saba neng alas
Murang-muring, wong demen arang kesandhing,
Yaa mas, aja mas, murang-muring

De tutup wola-wali,
lira-liru ora nggape

Jambe ndawe, disigar carane lawe, ya mas
Janur gunung, aja brisik, sing dadi jebul kandhane,
Oo-we ora lila, amung siji ra kelia
Amung siji, sing dadi pilihan ati

Yen ing sawah melathi megar ler-leran
Eman-eman wong ayu bandhane eman
Ya mas, eman-eman,
Eman-eman wong ayu dadi kleleran

Semut bekti merambat neng tengah pasir
Ati-ati, atine mbok tambah ngesir
Rama, ati-ati, 
Ati-ati kayune tunggalah olih

klik menuju : Eling-eling - Banyumasan

Mohon Maaf:

(Syair di atas hanya mengandalkan pendengaran, saya masih ragu dengan pendengaran saya, jika berkenan tolong dibantu agar menjadi "syair yang benar"!)

Gendhing yang mengesankan. Pasti dikumandhangkan dalam pertunjukkan ebeg, jaran kepang. Suaranya gemonthang memenuhi udara desa. Syairnya tidak mesthi sama, namun kurang lebih seperti yang tertulis di atas.
Saya pilih gendhing dan syair dari Nyi Sugino Siswocarito. Mungkin inilah sesungguhnya syair yang benar. Karena Nyi Sugino Siswocarito adalah istri dari dalang kondhang Ki Sugino Siswocarito, panutan dalang khas Banyumas.

Catatan Ulasan:

Penggubah: 

Menilik kata dan suasana yang dipilih untuk menyusun syair tembang ini, penggubah gendhing Eling-eling adalah seorang petani di desa. Syair yang dipilih menggambarkan suasana desa dan tanaman
Wilayah geografis terjauh yang tersurat adalah Banjar Patoman - Tasikmalaya.
"Dina minggu ora prei", mungkin sisipan belakangan, tidak menunjukkan adat petani!

Sastra Tutur ini secara keseluruhan menggunakan tiga unsur sastra: Geguritan, Wangsalan dan Parikan.

       1. Geguritan
               Eling-eling
Padha ngumpul, dulur tunggal seumah
E-manungsa urip neng alam dunya
Enggane sing penting, sing sabar narima
Sregep, sing eling, lan waspadha
Padhang ngumpul, dulur tunggal seumah
E-manungsa urip neng alam dunya
Enggane, begjane sing sabar narima
Rika kudu eling, lan waspadha
          Eling-eling, sapa eling balia maning,
          Rama, balia rama, ya rama
          Wong eling neng alam dunya     
      
    2. Wangsalan

Njanur gunung (aren), sakulon Banjar Patoman (Tasik)
Kadingaren, kadingaren wong bagus gasik tekane,
    Wakul kayu (pane), cepone wadhah pengaron (cowek)
    Kapanane, kapanane ketemu pada dhewekan
Lesus kali (boleran), kedhung jero banyune mili (ngeleler)
Meneng soten, meneng soten, atine bolar-baleran
    Lemud thingkrang (muring), kayungyun (demen) saba neng alas
    Murang-muring, wong demen arang kesandhing,

3. Parikan

Dina minggu ora prei
De tunggu-tunggu ora de wei
    Nandur kopi nlusup-nlusup
    Ora saiki, ngesuk-esuk
Semut bekti merambat neng tengah pasir
Ati-ati, atine mbok tambah ngesir

Peran Rama/Bapak
Anak perempuan lebih bergantung kepada bapak (rama)-nya dibanding kepada ibu (biyung)-nya.
Pada gerongan, senggakan, niyaga pengulang lagu, backing vokal, lebih sering menggunakan kata rama daripada biyung!

Cermati syair berikut:

Di Eling-eling Banyumasan

Rama, balia rama, ya rama
Wong eling neng alam dunya
Oh ya, neng alam dunya,
Tetep nyong melu rama


Di Gendhing Ilogondhang:

Rama, rama, rama, rama
De tinggal rama melu sapa?
De tinggal rama melu sapa?

toto endargo

4 komentar: